و‌پ: ما شاهد توسعه روابط و تماس‌های مقامات در سطوح مختلف دو کشور هستیم. اخیرا  شاهد سفر ایگور لویتین، دستیار رئیس جمهور روسیه به ایران بودیم که ضمن دیدار با مقامات مختلف از روند احداث خط راه آهن رشت-آستارا بازدید کرد. نظر شما در خصوص روند توسعه روابط دو کشور چیست؟

- من همیشه گفتم که روسیه و ایران محکوم به توسعه همکاری تنگاتنگ و حتی ایجاد اتحاد راهبردی هستند. خوشبختانه در نتیجه فروپاشی نظم جهانی قدیم و تلاش همه جانبه‌ای که ما شاهد آن هستیم برای اخراج روسیه از تمامی نهادهای بین‌المللی و حتی سیستم مالی مبتنی بر دلار، شاهد از بین رفتن تاثیر و نفوذ آمریکا و غرب بر سیاست روسیه هستیم. لذا الان ما می توانیم پروژه و طرح‌های مشترک مختلفی را بررسی و به اجرا بگذاریم.

اینکه قرار است خط ارتباطی و حمل‌ونقل ریلی بین ایران و روسیه بالاخره متصل شود خبر خوبی است. با این حال باید بدنبال شراکت و تعامل در عرصه‌های گسترده‌تری باشیم. در وهله اول باید بدنبال ایجاد سامانه نقل و انتقالات مالی و پولی در سطح دوجانبه و در سطح جهانی بویژه بریکس باشیم.

پروژه‌های ما نباید در کریدور شمال-حنوب و قفقاز محدود شود بلکه باید بدنبال ایجاد پروژه‌های مشترک در قبال افغانستان و آسیای‌مرکزی باشیم و همچنین مناسباتمان را در دریای خزر گسترش دهیم. امروزه همه‌چیز برای این منظور و چنین همکاری فراهم است.

اینکه ما شاهد حجم بالایی از تماس‌ها هستیم امر مثبتی است ولی معتقد هستم که از نظر محتوا می شود شاهد تنوع و حجم بیشتر از موضوعات باشیم.

من معتقد هستم که طی ماه‌های آتی ما شاهد ارتقاء بیشتر سطح روابط و همکاری‌های دو کشور خواهیم بود.

وپ: میخواهم دو نکته‌ای که شما به آن اشاره کردید را باز کنید. اول اینکه گفتید نفوذ آمریکا از بین رفته است. واقعا این اتفاق رخ داده است و آیا امکان بازگشت آن در روابط بین تهران و مسکو وجود دارد؟

- مطمئنا امکان بازگشت این عامل به شکلی که قبلا بر روابط دو کشور تاثیرگذار بود دیگر وجود ندارد. این موضوع مهم و جدی است. یادم است که دیپلمات‌های ایرانی همواره اشاره می کردند که در گفتگو و مذاکرات با روس‌ها همیشه حضور طرف سوم (آمریکا - وپ) احساس می شود. امروز دیگر این طرف سوم نامرئی وجود ندارد.

ضمن اینکه امروزه در مباحث مربوط به مشارکت مالی و پولی و ایجاد سامانه مالی مشترک، همکاری‌های علمی و فنی و بطور کلی در همه زمینه ها ما شاهد تمایل و فرصت برای همکاری با مهندسین و متخصصین ایرانی هستیم. بنابراین چنین گستردگی و غنا در محتوای مناسبات به ما اجازه می دهد که دیگر تحت تاثیر بازیگران ثالث قرار نگیریم.

وپ: نکته دومی که به آن اشاره کردید یعنی این تماس‌ها می توانست محتوای بهتری داشته باشد دقیقا چه چیزی مدنظر شما است؟

- مورد اول همانبود که من به افغانستان اشاره کردم. این کشور در وضعیت بسیار وخیمی قرار دارد، مشکلات زیادی دارد که بحث تولید مواد مخدر و آن هم در سطح جهانی یکی از آنها است. از طریق تاجیکستان که رابطه نزدیک با ایران دارد و حتی با جذب پاکستان، روسیه و ایران می توانند پروژه صنعتی‌سازی افغانستان را به اجرا بگذارند. این موضوع صادرات ماشین‌آلات و نیروه‌های متخصص روسیه و ایران و تربیت کارشناسان افغانستانی را به دنبال خواهد داشت. بدون ورود سریع و فوری افغانستان به عصر صنعتی ما همواره مشکلات امنیتی در مجاورت مرزهای خود و در قلب آسیای‌مرکزی خواهیم داشت.

برای مثال برای بهره‌برداری از رودخانه پنج در مرز بین افغانستان و تاجیکستان می‌توانیم طرح‌های مشترک برای احداث نیروگاه‌های برق‌آبی عظیم با ظرفیت 17.5 گیگاوات داشته باشیم. بدین ترتیب می توانیم یک قطب بزرگ برقی در منطقه اوراسیا ایجاد کنیم. این موضوع می تواند باعث اشتغال‌زایی در افغانستان و توسعه توامندی‌های علمی-فنی روسیه و ایران شود.

موضوع دوم امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌های ترانزیتی افغانستان است. علیرغم وجود ظرفیت‌های خوب دریای خزر و منطقه قفقاز ما باید پروژه کریدور شمال-جنوب را گسترده تر و به عنوان راه ارتباطی بین اقیانوس منجمد شمالی و اقیانوس هند ببینیم. یکی از راه‌های ارتباطی می تواند از خاک سیبری و آسیای مرکزی عبور کند. در این مبحث نیز بنادر جنوبی ایران نقش بسیار مهمی را ایفاء می کنند. در این پروژه موضوع تامین امنیت و ثبات سیاسی افغانستان مطرح می شود.

در نهایت موضوع سوم بر می گردد به جهش مشترک در بخش علوم انسانی و فنی. باید از ایران بابت حمایت و کمک‌هایش در بخش هواپیمایی و توربین تشکر کرد که واقعا ارزش بسزای دارد. ایران همچنین نمونه خوبی است به عنوان کشوری که پس از بیش از 40 سال تحریم توانسته است در بخش‌های مختلف علمی و فنی پیشرفت داشته باشد. روسیه و ایران باید موضوع جهش در تولید ادوات کشاورزی و ماشین‌آلات صنعتی مجهز به سامانه‌های دیجیتال تولید ملی و مبتنی بر استاندارهای برنامه‌نویسی داخلی را به بحث و همکاری بگذارند. در این بخش زمینه‌های بی شماری برای همکاری وجود دارد.

من معتقد هستم که اگر ما، روسیه و ایران تنوع بیشتری در مناسبات خود داشته باشیم بطور جدی باعث تقویت و توسعه همدیگر خواهیم شد.

مصاحبه از پرویز نعمت اف