پایگاه خبری-تحلیلی "وستی پرس" به عنوان مهمان مجازی در این میز گرد حضور داشت. آنچه که در میزگرد بین المللی گذشت:

روز پنجشنبه، 2 اردیبهشت، مرکز مطالعات اوراسیای دانشگاه دولتی سن پترزبورگ روسیه میزگرد بین المللی تحت عنوان «آسیای مرکزی: مسائل امنیت در پرتو ادامه مناقشه در افغانستان» برگزار کرد. این میز گرد بصورت حضوری و ویدئوکنفرانس برگزار شد. کارشناسان مطرح روسیه، کشورهای آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، ایتالیا و آلمان، سرکنسولگران قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکیه و مقامات نهاد های جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع در این میز گرد شرکت کردند.

عمده صحبت ها در خصوص خروج آمریکا از افغانستان و پیامد های این موضوع برای منطقه، روند صلح افغانستان با حضور بازیگران خارجی بود. نکته قابل توجه این است که موضوع ایران در این میز گرد بصورت ضمنی و بسیار گذرا مطرح شد.

پایگاه خبری-تحلیلی "وستی پرس" به عنوان مهمان مجازی حاضر در این میز گرد لازم دانست که توجه حاضرین در کنفرانس را، که عمدتا افراد آگاه و متخصص بودند، به نقش ایران در وضعیت و بحران افغانستان جلب کند. لذا در قالب سئوال از حاضرین در این گردهمایی موضوع مطرح شد که ترجمه آن در ذیل می آید.   

"وستی پرس":ممنون از دعوت شما برای شرکت در کنفرانس. سئوال خودم را با گزیده های از گزارش سخنرانان مستند می کنم. کارشناسان در اینجا از وضعیت افغانستان صحبت کردند ولی به نقش ایران بصورت گذرا و ضمنی اشاره داشتند. سئوالم را از شما اقای آلکساندر کنیازیف (شرق شناس معروف روسیه و متخصص در مسائل افغانستاتن، مسئول نشست) می پرسم و دیگر حاضرین اگر تمایل داشتند به این سئوال پاسخ دهند، خیلی ممنون می شوم. سئوالم را با توجه به مسائلی که در اینجا مطرح شد بیان می کنم.

آقای میخائیلوف (کارشناس آسیای میانه و افغانستان، کارشناس مسائل تروریسم، از ازبکستان) در سخنرانی خود به اردوگاه های تربیت تروریست در کشورهای منطقه اشاره کرد. خوشبختانه دیدید که اسم ایران در این فهرست نبود. پس ایران در این موضوع به نوعی به افغانستان کمک می کند. آقای نظراف، (کارشناس مسائل منطقه از تاشکند) در مقاله خود به اقوام مختلف افغانستان اشاره کرد که دیدیم برخی از آنها بیشتر در ایران مهاجر هستند تا در کشور خود ساکن باشند. پس به این طریق هم ایران در تامین ثبات افغانستان مشارکت می کند. سئوال من این است. اولا، نقش ایران را در گفتمان سیاسی داخلی و روند حل و فصل افغانستان چطور ارزیابی می کنید؟ دوما، نقش ایران را در مبارزه با حضور نظامی آمریکا در منطقه و حل مشکلات ناشی از خروج آمریکایی ها از افغانستان چطور می بینید؟ با تشکر.  

کنیازیف: سئوال کمی مبهم شد.

"وستی پرس": سئوال اول در خصوص نقش ایران در روند صلح افغانستان است.

کنیازیف: من سعی می کنم کوتاه جواب دهم. شاید کسی از حاضرین بخواهد مطلبی را در این خصوص اضافه کند. در خصوص مشارکت ایران در تحولات سیاسی داخلی. در طول این مدت، یعنی از زمان اولین خروج طالبان یعنی سال 2001، تشکیل اولین دولت موقت به ریاست کرزای تا به امروز، ایران فعالیت بسیار سازنده ای در افغانستان داشت. بخصوص با جامعه شیعیان. آن سطح از سواد علمی که در بین هزاره ها و شیعیان افغانستان امروزه وجود دارد در هیچ برهه زمان و در طول تاریخ افغانستان هرگز وجود نداشت. در وهله اول این دستاورد نتیجه تلاش های ایران است. البته فقط ایران نیست ولی بخش عمده این دستاورد مدیون ایران است. همچنین طرح های اقتصادی در مناطقی که هزاره ها ساکن هستند با ایران ارتباط دارد. این چیزی است که قابل مشاهده است.

اما فقط این نیست. در بین دیگر اقوام افغانستان نیز ایران فعالیت های زیادی انجام می دهد. من هیچ نقش غیر سازنده ای از ایران در افغانستان نمی بینم. اصلا ایران نقش منفی در افغانستان ندارد. تماس هایی که سرویس های امنیتی ایران با طالبان داشتند و ما از آنها آگاه هستیم، مشکلی نداشت. در واقع سرویس های امنیتی روسیه نیز تماس هایی مشابه با طالبان داشتند. این تماس ها با آن حجم از تماس هایی که آمریکایی ها با طالبان دارند، اصلا قابل مقایسه نیست. بنابراین من در این خصوص نقش تخریبی و منفی از جانب ایران نمی بینم.

این مسئله که ایران می خواهد مواضع و نفوذ خودش را در این کشور تقویت کند در واقع تمایل طبیعی کشوری است که در همسایگی اش درگیری های دائمی نظامی صورت می گیرد و تهدیدی برای امنیتش وجود دارد. این تمایل طبیعی برای تاثیرگذاری مثبت بر وضعیت کشور همسایه است، برای ایجاد حاشیه های صلح و امنیت بخصوص در مناطق هم مرز است. بصراحت می توان گفت که کشورهای دیگر مثل ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان فعالیت های مشابه دارند. همه اینها عادی است. یک پدیده عادی و طبیعی است که برای هیچ کس ضرری ندارد.

در خصوص سئوال دوم شما. شاید منظور شما این است که خروج آمریکا از افغانستان چه تاثیری بر سیاست ایران خواهد داشت؟

"وستی پرس": خیر. منظور من چیز دیگری است. امروز صحبت از این شد که حضور آمریکا در خاک افغانستان به ضرر چین، روسیه و بر ضد ایران است. اگر اینجا بشود صحبت از همکاری با این تهدید کرد نقش ایران را چطور میبینید؟ در واقع نقش ایران را در اخراج آمریکایی ها از افغانستان چطور می بینید؟

کنیازیف: من در سخنرانی خود که از نقش بازیگران خارجی در افغانستان صحبت کردم مختصر به ایران اشاره کردم. گفتم که در بین تمامی بازیگران خارجی در وضعیت افغانستان ایران بیش تر از هر کس دیگری به حل و فصل مسالمت آمیز وضعیت در این کشور علاقمند است. چرا که از جانب افغانستان بیشترین تهدید متوجه ایران است. باید بگویم که در استان های هیلمند، هرات و نیمروز (استان های غربی افغانستان) اردوگاه های سازمان معروف تروریستی و مهاجر ضد ایرانی "مجاهدین خلق" (منافقین) مستقر می باشد. مریم رجوی، رهبر این سازمان تروریستی طی سال های 2018، 2019 میلادی (اطلاعاتی در خصوص سال 2020 میلادی ندارم) تابستان ها به کابل سفر می کرد و به این اردوگاه ها سرکشی می کرد. همه این فعالیت ها بر ضد ایران است. بنابراین ایران بیش از هر کس دیگری به صلح در افغانستان علاقه دارد.

حتی باید بگویم که سطح همکاری ایران با روسیه در خصوص افغانستان کافی نیست و این برایم جای تعجب دارد. در سوریه ما همکاری عالی داریم. ولی در افغانستان چنین هماهنگی و همکاری وجود ندارد. هر کشوری سیاست جداگانه ای در این موضوع دارد. ایران جداگانه عمل می کند. روسیه جداگانه عمل می کند. چین نیز با توجه به فلسفه خودش عمل می کند.

امیدوارم که توانستم به سئوال شما پاسخ دهم.