نشست مجمع بین‌المللی "گفتمان خزر" روز سه شنبه، 21 اردیبهشت سال جاری در مسکو به کار خود پایان داد. این نشست بین‌المللی با حضور دانشمندان، سیاستمداران و روزنامه‌نگاران پنج کشور حاشیه دریای خزر برگزار شد و طیف وسیعی از موضوعات مرتبط با دریای خزر از جمله ویژگی‌های روند ادامه گفتمان خزر پس از امضای کنوانسیون مربوط به تعیین وضعیت حقوقی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نقاط اشتراک مواضع کشورهای منطقه دریای خزر، همکاری‌های بین‌المللی در زمینه پژوهش‌های علمی، پایش منابع طبیعی، بلایای طبیعی و خطرات زمین شناسی، ترویج فن‌آوری‌های نو و دانش‌بنیان در دریای خزر، قالب‌ و اشکال جدید گفتگوهای خزر و همکاری‌های بین دولتی بررسی شد. طی نشست مذکور موضوع نقش رسانه‌های کشورهای ساحلی دریای خزر به طور جداگانه در قالب میزگردی تحت عنوان "چالش ها و مشکلات دریای خزر در فضای رسانه‌ای کشورهای حاشیه دریای خزر" مورد بررسی قرار گرفت.

رئیس دپارتمان همکاری های بین المللی آکادمی علوم روسیه طی این نشست به اهمیت ویژه همکاری‌های علمی فرامرزی در قالب دیپلماسی علمی و نقش کشورهای حاشیه دریا در روند تحقیقات علمی در دریای خزر اشاره کرد.

دکتر آنتون وارفالامی‌یف گفت: "روابط بسیار خوبی بین دانشمندان و موسسات تحقیقاتی کشورهای حاشیه خزر ایجاد شده و این روابط در حال توسعه است. موضوع پژوهش‌های مشترک در دریای خزر در گفتگو با شرکای آذربایجانی و ایرانی ما در حال بررسی است".

وی افزود: "اخیرا آکادمی علوم روسیه میزبان هیئت بسیار بلندپایه با حضور ده‌ها کارشناس از ایران به ریاست معاون رئیس جمهوری ایران بودیم. در جریان گفتگو با رئیس آکادمی علوم روسیه موضوع پروژه‌های مشترک علمی در دریای خزر بررسی شد".

بگفته وی در ماه مارس سال جاری، هیئت رئیسه آکادمی علوم روسیه با ایجاد یک مرکز تحقیقاتی دوجانبه که مقر آن در باکو و شعبه آن در مسکو خواهد بود موافقت کرد و در حال حاضر اقدامات عملی این پروژه در جریان است.

وارفالامی‌یف به نمایندگی از آکادمی علوم روسیه پیشنهادی مبنی بر بررسی موضوع ایجاد یک مرکز علمی پنج جانبه ارائه کرد و بر اهمیت همکاری این مرکز در موضوعات مهمی نظیر ایمنی زیستی و بیوپزشکی و همچنین مونیتورینگ وضعیت زیست محیطی دریای خزر تاکید کرد.

وی تاکید کرد که ایده ایجاد چنین مرکزی بطور ویژه در ملاقات با هیئت ایرانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

کارشناس ارشد موسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل آکادمی علوم روسیه بطور اختصاصی به موضوع وضعیت حقوقی دریای خزر پرداخت.

دکتر پاول گودیف گفت: "کنوانسیون تهران که بر اساس کنوانسیون حقوق دریاهای سازمان ملل متحد تدوین شده است، باید به چتر قانونی برای اجرای هر گونه پروژه و فعالیت اقتصادی در دریای خزر تبدیل شود.

وی همچنین تاکید کرد که برای ایجاد یک رژیم حقوقی منحصربه‌فرد که همه مسائل را تحت پوشش خود قرار دهد، زمان بیشتری نیاز است. این کنوانسیون توسط 4 کشور امضا شده است، در حالی که ایران هنوز روی آن فکر می کند. این بدان معناست که کنوانسیون هنوز کامل نیست و امضا نشده و در نتیجه جنبه لازم‌الاجرا پیدا نکرده است.

گودیف دیدگاه خود را در باره موضع ایران و نگرانی‌های این کشور در رابطه با موضوع رژیم حقوقی دریای خزر تشریح کرد.

وی گفت: "ایران بیشتر علاقه دارد که در بحث تعیین وضعیت حقوقی دریای خزر از خطوط مبداء مستقیم استفاده شود که بر اساس آن همه مناطق دریایی تعیین شود: آب های سرزمینی، منطقه ماهیگیری و غیره. سرنوشت کنوانسیون سال 2018 به نحوه توافق همه اعضای این کنوانسیون بر سر چگونگی تعیین خطوط مبداء و تحدید حدود مناطق آبی بستگی دارد".

رئیس گروه علوم سیاسی و فلسفه سیاسی آکادمی دیپلماتیک وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه موضوع نفوذ و فعالیت بازیگران منطقه‌ای و غیرمنطقه‌ای در منطقه دریای خزر را مطرح کرد.

سرگئی ژیلتسوف گفت: "بلافاصله پس از امضای کنوانسیون، رویکردها و بازی کشورهای غیرمنطقه‌ای به وضوح در پیشبرد پروژه‌های خاص و تجدید نظر در مواضع مشخص شده در کنوانسیون تهران آشکار شد".

طی نشست مذکور موضوعاتی با ماهیت اقتصادی به ویژه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های حمل و نقل و لجستیک دریای خزر مورد بررسی قرار گرفت. در این خصوص رئیس دانشکده روابط بین‌الملل، علوم سیاسی و مطالعات منطقه‌ای خارجی دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه اهمیت کریدور حمل و نقل بین المللی "شمال-جنوب" را مورد توجه قرار داد.

دکتر یوگنئی کاژوکین گفت: "در صورت اجرای این کریدور حمل‌ونقل کالا از بمبئی هند تا سن پترزبورگ روسیه 30 درصد ارزان‌تر از مسیر کانال سوئز خواهد بود.

نکته قابل توجه نشست مجمع بین‌المللی "گفتمان خزر" این بود که وزیر منابع طبیعی و محیط زیست روسیه، رئیس سازمان همکاری‌های روسی و رئیس آکامی علوم روسیه پیام خود را برای حضار نشست ارسال داشتند.