دو کشور با درک ضرورت گسترش مناسبات تجاری، با وجود تحریم های آمریکا بر ضد ایران، برای رفع موانع موجود برای رسیدن به سطح قابل قبول روابط تلاش های مشترک انجام می دهند.

پایگاه خبری "وستی پرس" در مصاحبه اختصاصی با رستم ژیگانشین، رئیس نمایندگی بازرگانی فدراسیون روسیه در جمهوری اسلامی ایران، ضمن بررسی وضعیت موجود در روابط دو کشور و راه های ممکن توسعه آن، به نقش رایزن های بازرگانی و نمایشگاه های تخصصی در بهبود مناسبات اقتصادی تهران و مسکو پرداخته است.

- وضعیت روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و روسیه را چطور ارزیابی می کنید؟ وضعیت آماری این روابط چطور است؟

- روابط تجاری و اقتصادی بین ایران و روسیه توسعه پایداری دارند و آمار حجم تجاری بین دو کشور که سومین سال متوالی در حال افزایش می باشد، گویای این مسئله است.

علی رغم تحریم های یکجانبه آمریکا و شیوع ویروس جدید کرونا، حجم تجارت و تبادل کالا بین روسیه و ایران در سال 2020 میلادی رشد 5.6% داشته و به 2 میلیارد و 220 میلیون دلار رسید. از جمله، واردات روسیه از ایران 36.2% افزایش داشته است. در آغاز سال جدید میلادی نیز شاهد روند مثبت و پویا هستیم. بدین ترتیب در ماه های ژانویه و فوریه سال 2021 میلادی تبادل کالا 50.8% (626 میلیون دلار) افزایش داشته است. حجم صادرات از روسیه 82.1% و واردات از ایران 6.4% رشد داشته است. این ارقام گویای آن است که همکاری ما روند رو به رشدی دارد و نسبت به آینده توسعه روابط دوجانبه خوشبین هستیم.

بعد از خروج بخش اعظم شرکت های اروپایی و آسیایی از بازار ایران، این کشور علاقمند به دستیابی به فن آوری های پیشرفته است. شرکت های روسی در این برهه از زمان این امکان را دارند که جای خالی رقبای خود را پر کرده و با تامین فن آوری، ماشین آلات و تجهیزات ساخت روسیه، مواضع خود را در بازار ایران تقویت کنند.
غلات، روغن نباتی، چوب و دیگر کالاهای روسی بطور مرسوم تقاضایی بالای در بازار ایران دارند.

- پروژه های عمده ای که در دستور کار روابط تجاری و اقتصادی دو کشور قرار دارند، کدامند؟

- در حال حاضر، طرح های مشترک در زمینه برق، ساخت نیروگاه اتمی بوشهر، نوسازی و بازسازی برخی نیروگاه های حرارتی، صنعت نفت و برقی سازی شبکه راه آهن، بین روسیه و ایران در حال اجرا است. محصولات کشاورزی در حجم بسیار بالایی از روسیه به ایران صادر می شود و بلعکس. همچنین نمونه های موفقی از صادرات تجهیزات کشاورزی، معدنی و دیگر کالاها از روسیه به ایران وجود دارد.

- آیا مبنای حقوقی روابط تجاری و اقتصادی دو کشور به روز بوده و پاسخگوی نیازهای روابط دوجانبه است؟

- مسلما یک سری نکات خاصی در مبانی حقوقی دو کشور وجود دارد. برای حل مسائل مختلف، جلسات کمیسیون بین دولتی همکاری اقتصادی بین روسیه و ایران و همچنین نشست کارگروه های همکاری روسیه و ایران، در زمینه های مختلف، به طور منظم برگزار می شود.

در سال جاری میلادی نشست کمیسیون مشترک برگزار خواهد شد که بر اساس نوبت، محل برگزاری آن امسال در روسیه است.

موافقتنامه موقت بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که در تاریخ 5 آبان سال 1398 لازم الاجرا شد جهش بزرگی در روابط ایجاد کرد. این موافقتنامه در نهایت منجر به ایجاد منطقه تجارت آزاد بین اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران خواهد شد و پویایی جدیدی در جهت توسعه روابط اقتصادی دوجانبه خواهد داشت. از حیث حقوقی نیز این یک پروژه بزرگی است که نقش مهمی در سازماندهی روابط تجاری و اقتصادی دوجانبه دارد.

- یعنی، در واقع، این موضوع نه تنها شامل روابط ایران و اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا خواهد بود بلکه برای روابط روسیه و ایران نیز سودمند خواهد بود؟

- کاملا درست است. در هر صورت این موضوع به نفع روسیه و کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همچنین به نفع ایران خواهد بود. بر اساس توافقنامه ای که امضاء شد، ایران متعهد شد که حقوق ورودی 360 تعرفه کالایی را کاهش دهد و کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا 502 تعرفه کالایی. طبق آمار گمرک ایران، در طول یک سال اجرای موافقنامه موقت، حجم تجارت متقابل 8% رشد داشته است. لذا ما معتقد هستیم که این یک توافق متقابلا سودمند است که پاسخگوی منافع توسعه روابط دوجانبه بین ایران و روسیه نیز می باشد.

- مسلما روابط ایران و روسیه علاوه بر اظهارات گرم سیاسی از هر دو طرف نیاز به محتوای جدی اقتصادی دارد. چه پروژه ایی را مسکو مصلحت می داند و یا دوست دارد با ایران اجرا کند؟

- روسیه و ایران روابط دوجانبه دیرینه ای دارند. ما مرز مشترک دریایی داریم و ظرفیت خوبی برای توسعه آتی همکاری ها در بخش تجارت، اقتصاد و سرمایه گذاری داریم.

همه پروژه هایی که منجر به توسعه روابط دوجانبه، گسترش تماس ها و افزایش حجم تجارت می شوند مفید و به مصلحت می باشند چرا که برای اقتصاد روسیه و ایران سودمند هستند.

علاوه بر پروژه های اصلی که توسط شرکت های روسی در ایران اجرا می شوند، یک سری پروژه های وجود دارد که در مرحله مذاکرات اولیه قرار دارند. صحبت از پروژه های بخش صنعت برق، نفت و گاز، حمل و نقل، استخراج معادن و دیگر صنایع است.

این و دیگر مسائل طی نشست آتی کمیسیون همکاری تجاری و اقتصادی دو کشور که طی سال جاری در روسیه برگزار خواهد شد، مورد بررسی قرار میگیرد. البته به محض اینکه شرایط بهداشتی و اپیدمیک اجازه بدهد.

- با توجه به صحبت شما که گفتید امروزه روسیه آمادگی دارد که در بخش فنی و فن آوری جای خالیی شرکت هایی را که از ایران خارج شده اند، پر کند، در عمل این موضوع به چه صورت است؟

- ما در نمایندگی بازرگانی، بطور روزانه، درخواست هایی را از شرکت های روسی برای ورود به بازار ایران دریافت می کنیم. این بدان معنی است که شرکت های روسی علاقه زیادی به همکاری با ایران دارند و برای این همکاری بخصوص در بخش فن آوری های پیشرفته، IT و دیگر بخش های پیشرفته، بسیار خوش بین هستند. در کل نمایندگی بازرگانی روسیه در ایران و دیگر کشورها، امروزه اولویت اصلی خود را متوجه صادرات غیرنفتی و صادرات غیر از مواد خام کردند.

- نقش نمایندگی بازرگانی روسیه در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟ آیا آزادی عمل کافی دارید و یا محدودیت های وجود دارد؟

- نمایندگی بازرگانی نقش مهمی را در برقراری و توسعه تماس های دوجانبه دارد، در ورود کالاهای روسی به بازار ایران و هماهنگی سفر هیئت های تجاری مشارکت می کند، مشاوره و اطلاعات لازم را به تجار و بازرگانان می دهد و در حل و فصل اختلافات تجاری کمک می کند. در خصوص آزادی عمل هم باید بگویم که موانع خاصی وجود ندارد.

تنها محدودیت های مربوط به پاندمی وجود دارد. منظور من کاهش سفر هیئت های روسیه به ایران و کاهش دیدار های حضوری بین تجار و بازرگانان است.

البته ما از امکانات به روز برای برگزاری مذاکرات و ملاقات کاری، بصورت ویدئوکنفرانس، بخوبی استفاده می کنیم و مشکلی در برقراری ارتباط با شرکای ایرانی نداریم.

اطمینان کامل داریم که در آینده بسیار نزدیک ویروس کرونا مهار شده و تماس های دوجانبه با انرژی بیشتر از سرگرفته خواهد شد.

- چندی پیش، بین رهبران ایران و روسیه پیام های ویژه تبادل شد. به نظر شما این موضوع چه تاثیری بر توسعه روابط و همکاری های اقتصادی خواهد داشت؟

- تبادل پیام بین رهبران روسیه و ایران به مناسبت بیستمین سالگرد معاهده اساس روابط متقابل و اصول همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه انجام شد.

طرفین اذعان داشتند که روابط بین روسیه و ایران در حال توسعه و تقویت می باشند و این موضوع تاثیر مثبتی بر توسعه روابط اقتصادی خواهد داشت. هیچ شکی در این نیست.

- یکی از مشکلات اصلی در توسعه تجارت خارجی ایران، تحریم های بانکی و قطع بودن سوئیفت است. این مشکلات چه تاثیری بر روابط دوجانبه دارد؟ چه راه حلی برای این موضوع می تواند وجود داشته باشد؟

- مسلما تحریم ها در بخش مالی، مشکلاتی را در انجام تراکنش های مالی بین شرکت های روسی و ایرانی ایجاد می کنند. اما بتدریج سهم تراکنش های مالی و تسویه حساب های متقابل با ارزهای ملی افزایش پیدا می کند؛از اعتبارات دولتی و بانک های کشورهای ثالث استفاده می شود؛ تلاش های در زمینه اتصال شبکه های پرداخت روسیه و ایران صورت می گیرد. ما به همراه شرکای ایرانی بر این مشکلات غلبه خواهیم کرد.

من صادقانه اعتقاد دارم که اگر شرکتی بخواهد کالای خود را بفروشد و شرکت دیگری قصد خرید آن را داشته باشد، در این صورت دو تاجر راه تحقق این خواسته ی خود را پیدا خواهند کرد.

- آیا امروزه می توان از امکان ایجاد ساختار مشترک بانکی و مالی صحبت کرد که بتواند مشکلات جاری در تجارت دو کشور را حل کند و صرفا در این راستا خدمات دوجانبه ارائه کند؟

- امروز در روسیه "میربیزنس بانک" با موفقیت عمل می کند. این یک بانک روسی با سرمایه 100% ایرانی است که تسویه های مالی و تراکنش ها را با استفاده از ارزهای ملی انجام می دهد. علاوه بر آن مرکز صادرات روسیه همکاری خوبی با ایران دارد. مرکز صادرات روسیه، برای قرارداد های صادراتی این کشور خدمات بانکی ارائه می کند و قراردادهای دوجانبه را تحت پوشش بیمه قرار می دهد. بنابراین در حال حاضر صادرکنندگان روسی امکان اجرای پروژه های خود را در خاک ایران دارند.

- آیا می توان چنین بیان کرد که استفاده از ارزهای مالی در تجارت متقابل باعث تسهیل مشکلات موجود می شود؟

- بله. مسلما چنین است. امروزه ما در روابط بین بانکی، بر استفاده از ارزهای ملی تاکید می کنیم که بطور قابل توجه باعث کاهش ریسک صادرکنندگان روسیه در بازار ایران می شود.

- بطور عمده روابط بین ایران و روسیه بر اساس پروژه های دولتی شکل می گیرند و شرکت های دولتی در اجرای آنها مشغول هستند. نقش بخش خصوصی را در توسعه روابط دوجانبه چطور ارزیابی می کنید؟ چه برنامه های برای افزایش سهم بخش خصوصی در رشد حجم تجارت دو کشور وجود دارد؟

- بخش خصوصی اهمیت زیادی در روابط تجاری-اقتصادی دوجانبه دارد. از یک طرف، تحریم های دولت آمریکا بر ضد ایران یک سری مشکلاتی را برای کسانی که می خواهد با ایران کار کنند، ایجاد می کند. از طرف دیگر، الان فرصت خوبی است برای پر کردن جای خالی و پیدا کردن شرکای بالقوه بلند مدت.

بخش خصوصی موتور محرکه تجارت دوجانبه ما است. در شرایط کنونی فعالان بخش خصوصی، با توجه به اینکه از انعطاف بیشتری برخوردار هستند، راحت تر می توانند کار کنند و خود را با واقعیاتی که امروزه بر فعالیت تجاری ایران حاکم است، وفق بدهند.

- علی رغم این موضوع سهم بخش خصوصی در روابط دو کشور ناچیز است. دلیل این موضوع چی است و به نظر شما چه اقداماتی باید صورت بگیرد تا بخش خصوصی در این راستا فعال تر شود؟

- من با شما موافق نیستم. چرا که بخش عمده تبادل کالای ما شامل همکاری در بخش صادرات محصولات کشاورزی است و این فعالیت مربوط به بخش خصوصی است. البته پروژه های زیرساختی، بخش انرژی و فن آوری که ما از آنها خبر داریم با حمایت دولتی و توسط هلدینگ های بزرگ اجرا می شوند. ولی، همانطور که قبلا نیز گفتم، بخش عمده تبادل کالا متعلق به بخش خصوصی و شرکت های کوچکی است که در رشد حجم تجارت ما سهیم هستند.

- آیا فکر می کنید که روسیه می تواند بخش خصوصی را برای پر کردن خلاء ایجاد شده در نتیجه خروج شرکت های اروپایی و آسیایی در بازار ایران، فعال کند یا همچنان روی شرکت های دولتی تکیه خواهد کرد؟

- من فکر می کنم که بخش خصوصی چشم انداز و امکانات بزرگی دارد، بخصوص در بخش IT، فن آوری، صادرات ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته. بدون شک، بخش خصوصی می تواند و باید در بخش های مختلف اقتصاد ایران موقعیت خود را تقویت کند.

- آیا می توانید مثال مشخصی بزنید و بگویید کدام شرکت های روسی آمادگی دارد که جایگزین شرکت خارجی دیگر در ایران شود؟

- من فکر می کنم که بهتر است مثال مشخصی نزنیم. ولی می توانم به زمینه های مناسب برای شرکت های روسی اشاره کنم مثل خودروسازی، صنعت معدن، IT، نفت و گاز. این بخش ها ظرفیت های بزرگی برای توسعه همکاری های ما، بویژه در بخش خصوصی، دارد.

- توسعه همکاری بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را چطور ارزیابی می کنید؟ این موضوع چه اندازه برای ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اهمیت دارد؟ چشم انداز پیوستن ایران به اتحادیه را چطور می بینید؟

- ایران کشور بزرگ و همسایه ما است. جمعیت این کشور بر اساس آخرین آمار 84 میلیون نفر است. این یک بازار بزرگ برای شرکت های روسیه و دیگر اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که آینده خوبی دارد.

در خصوص عضویت کامل باید بگویم که در توافقنامه موقت، مدت زمان سه سال، از زمان لازم الاجرا شدن آن، برای تهیه معاهده ایجاد منطقه تجارت آزاد تمام عیار، در نظر گرفته شده است. یعنی روند مذاکرات مربوط به تهیه معاهده ایجاد منطقه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران باید تا ماه اکتبر سال 2022 میلادی به پایان برسد.

- به نظر شما ایران در چه بخشی نقش کلیدی برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا دارد؟ هر دو طرف بر این عقیده اند که این همکاری منجر به توسعه اقتصادی آنها خواهد شد. از نظر ایران این همکاری فرصت خوبی برای دور زدن تحریم ها و ورود به بازارهای جدید کالا و خدمات است. به نظر شما اهداف اصلی اتحادیه اقتصادی اوراسیا در تجارت با ایران چی است؟ کشورهای عضو اتحادیه قصد دارند چه چیزی را در بازار ایران بدست بیاورند؟

- ایران یک بازار بزرگ و دارای چشم انداز برای صادرات کالاهای روسیه و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. علاوه بر آن می خواهم به بخش حمل و نقل و لوجیستیک که چشم انداز خوبی دارد و ظرفیت های ترانزیتی در چارچوب توسعه کریدور های حمل و نقل بین المللی اشاره کنم.

فکر می کنم در این بخش چشم انداز خوبی برای ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا وجود دارد تا بتوانند مسیر های ترانزیتی جدید و مقرون به صرفه ای را برای انتقال کالا بین آسیا و اروپا، راه اندازی کنند.

_ به نظر شما نمایشگاه ها چه نقشی می توانند در این روند همگرایی ایفا کنند؟ بخصوص نمایشگاه اختصاصی "اوراسیا" که قرار است در اواخر اردیبهشت سال جاری در تهران برگزار شود.

- نمایشگاه هایی که در ایران یا روسیه برگزار می شوند نقش زیادی در برقراری تماس های اقتصادی ایفا می کنند. فروشندگان و خریداران بالقوه با یکدیگر و با کالاهای که به نمایش گذاشته شده اند، آشنا می شوند و  اطلاعات تماس یکدیگر را می گیرند. اینها در آینده منجر به شکل گیری همکاری های مشخص بین شرکت های روسی و ایرانی می شود. بنابراین زمانی که شرکت های روسی به ما رجوع می کنند، ما همیشه به آنها توصیه می کنیم که از نمایشگاه های ایران بازدید کنند. چرا که این امر همیشه منجر به برقراری تماس ها، شناخت بازار و برگزاری مذاکرات می شود. نمایندگی بازرگانی در فعالیت های خود به مسئله حمایت از مشارکت شرکت های روسی در نمایشگاه های ایران، توجه زیادی می کند.

در خصوص نمایشگاه اختصاصی که قرار است 28 تا 31 اردیبهشت ماه در تهران برگزار شود باید بگویم که امیدوار هستیم که شرکت های روسی نسبت به آن علاقه نشان دهند و برای برپایی غرفه یا بازدید به نمایشگاه بیایند و با شرکت های ایرانی مذاکره کنند و با بازار ایران آشنا شوند.و بتوانند محصولات خود را نه تنها برای ایران بلکه برای همه بازدید کنندگان من جمله کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، به نمایش بگذارند.

ویژگی نمایشگاه اختصاصی "اوراسیا" در گرایش آن برای همگرایی بین شرکت های ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان) است. امیدوار هستیم که این مسئله بتواند شرکت های روسیه را جذب کند.

- مسئله توسعه روابط بین مناطق دو کشور را چطور ارزیابی می کنید؟

- بابت این سئوال دقیق از شما تشکر می کنم. ما اهمیت زیادی به توسعه تماس ها و روابط بین مناطق قائل هستیم. در سال 2019 میلادی، تا قبل از شیوع ویروس کرونا، 16 هیئت منطقه ایی روسیه از ایران بازدید کردند. در سال 2020 میلادی ما این فعالیت را در قالب ویدئوکنفرانس ادامه دادیم. مناطق روسیه علاقه بسیار زیادی به توسعه همکاری با ایران دارند. ما امیدوار هستیم بعد از اینکه شدت شیوع پاندمی کاهش پیدا کند هیئت های تجاری مناطق روسیه، تلاش های فعال خود را برای آشنایی با بازار ایران، برقراری ارتباط با تجار ایرانی و بازدید، نه فقط از تهران بلکه استان های ایران، ادامه دهند.

همه ما با ویژگی فعالیت تجاری در مشرق زمین و بویژه در ایران آشنا هستیم. بهترین راهبرد مذاکرات، ملاقات حضوری و بی واسطه است که نه تنها منجر به آشنایی بلکه باعث ایجاد فضای اعتماد، روابط طولانی مدت و قراردادهای بلند مدت می شود.

- با توجه به گفته های شما در خصوص فعال شدن تماس ها بعد از کاهش شیوع کرونا، با توجه به توسعه روابط بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و  با توجه به پروژه های مشترک دوجانبه، چشم انداز توسعه روابط بین ایران و روسیه را چطور ارزیابی می کنید؟

- ما نسبت به توسعه روابط دوجانبه خوش بین هستیم.در خصوص توسعه فن آوری پیشرفته باید به حوزه جدید  و جالب همکاری در این زمینه اشاره بکنم. تا به امروز 520 هزار دوز واکسن "اسپوتنیک وی" به ایران صادر شده است. توافق مبنی بر ارسال محموله های جدید و شروع تولید واکسن روسی در خاک ایران، در آینده نزدیک، حاصل شده است. چشم انداز این پروژه فقط بخاطر اشباع بازار ایران با این واکسن بسیار ضروری نیست، بلکه پس از تامین تولید حجم کافی این واکسن (در خاک ایران - تحریریه)، صادرات آن به کشورهای منطقه نیز مد نظر می باشد. این یکی از نمونه های موفق همکاری کشورهای ما در حوزه فن آوری های پیشرفته است که چشم انداز همکاری در دیگر حوزه های بهداشت و داروسازی را فراهم خواهد کرد. مطمئن هستم که در این بخش هم چشم انداز بسیار خوبی داریم.

- خیلی ممنون. بابت مصاحبه تشکر می کنم.

- من هم از شما تشکر می کنم.

مصاحبه: پرویز نعمت اف

لینک ورود به کانال تلگرام

لینک ورود به صفحه اینستاگرام