کارشناس روس: ایران یک قدرت مهم در حوزه اوراسیا است
سئوال: با توجه به پاندمی ویروس کرونا نشست سران سازمان همکاری های شانگهای بصورت مجازی برگزار شد ولی با این وجود اهمیت خود سازمان و مسائل مطرح در آن همچنان بالا است. با توجه به مسائل مطرح شده در این نشست فکر می کنید که اولویتها در دستور کار سازمان شانگهای کدامند؟
جواب: در ابتدا باید گفت که مسائل موجود، جنبه جهانی و منطقه ای دارند. سازمان همکاریهای شانگهای باید از یک طرف به تعامل داخلی در شرایط شیوع ویروس کرونا بپردازد و از طرف دیگر به موضوع جهانی بپردازد. بخش دوم بیشتر به این موضوع بستگی دارد که نتیجه انتخابات در آمریکا بالاخره چه خواهد شد. این موضوع مشخص کننده تعامل سازمان با مخالف اصلی اش خواهند بود.
بنظر می رسد که نخبگان آمریکا در نهایت بایدن را به ریاست جمهوری خواهند رساند و بایدن با خط مشی سرسختانه خود در قبال روسیه و بطور کل سازمان های که روسیه در آنها عضویت دارد معروف است. لذا با آمدن بایدن وضعیت کمی دشوارتر خواهد شد.
جنگ بین آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ بر حساسیت اوضاع موجود در حوزه کشورهای همسود افزود هرچند که آتش بس تاکتیکی و کوتاه مدت در این منطقه برقرار شده است.
ولی در عین حال این موضوع مثل یک زخم همچنان باقی خواهد ماند. فکر می کنم که غرب بطور فعال سعی خواهد کرد بطور مداوم بر این زخم فشار بیاورد تا بتواند مانع از بهبود نهایی آن شود.
لذا مسائل روز منطقه نیازمند آن است که سازمان همکاریهای شانگهای بتواند اوضاع در قلمرو شوروی سابق را کنترل کند.
چرا که بهموازات مناقشه قره باغ مسائل و مشکلات زیادی در این منطقه نمایان شد بخصوص امکان انتقال جنگجویان از سوریه به آسیای مرکزی و ایجاد حوزه پر تنش در این منطقه.
همچنین مسائل مربوط به همکاری های منطقه ای در بخش انرژی بخصوص با ترکیه نیازمند تدابیر جمعی است.
بنابراین، بنظر می رسد که بار حل این مسائل بر دوش سازمان شانگهای بنشیند. برای حل مسائل موجود در منطقه روسیه روی شرکای خود بخصوص چین حساب باز کرده است هرچند که پکن اخیرا تحت تاثیر فشارهای آمریکا منفعل شده است. مسکو در چنین وضعیتی سعی خواهد کرد تا تعاملات خود با پکن را در مسائل امنیت اقتصادی و سیاسی منطقه فعال تر کند.
سئوال: یکی از سئوالاتی که در طول این سال ها مطرح بود بحث تعامل سازمان همکاری های شانگهای با جمهوری اسلامی ایران است. بخصوص که در چارچوب این سازمان بحث تامین امنیت اوراسیا مطرح است و این موضوع بدون مشارکت ایران امر دشواری است. نظر شما در این مورد و چشم انداز مشارکت سازمان شانگهای با ایران چیست؟
جواب: علی رغم اینکه ایران عضو سازمان همکاری های شانگهای نیست ولی بطور کلی یک قدرت مهم در حوزه اوراسیا است. امروزه نقش ایران، گاهی به صراحت و گاهی بطور غیرمستقیم در طیف وسیعی از مسائل کاملا محسوس است. بخصوص ما شاهد نقش تعیین کننده ایران در مسئله سوریه و حمایت از دولت بشار اسد با همکاری فدراسیون روسیه هسیم. امروزه حضور دوجانبه ایران و روسیه بطور عمده ضامن ثبات سوریه می باشد.
همچنین به نظر من ایران بطور غیر مسقیم به توافق سازش اخیر در مناقشه قره باغ مساعدت کرده است، در حالی که بطور رسمی از هیچ یک از طرفین مناقشه حمایت نکرد. در واقع ایران واضح و قاطع به ترکیه فهماند که باید با احیاط بیشری نسب به مناقشه قره باغ موضعگیری کند. این موضوع از جمله مواردی بود که باعث شد تا راه کار سازنده ای برای خروج از وضعیت بوجود آمده در این منطقه پیدا شود.
فکر می کنم که همکاری سازمان شانگهای و ایران امروزه مبنای منطقی دارد. چرا که اکثر کشورهای عضو این سازمان گرچه ضد غرب نیستند ولی حداقل مواضع مستقلی در عرصه بین المللی دارند. ایران نیز کشوری است که پیرو منافع ملی خودش است و تمایلی به تسلیم شدن در برابر نظام سلطه آمریکا ندارد. بنابراین ما شاهد چشم انداز خوب برای توسعه همکاری های ایران و سازمان شانگهای هستیم./